Przestroga

"A więc oto cały nasz bohater, taki, jakim jest! Ale być może, iż zażądają zdecydowanego określenia jednej cechy: kim on jest właściwie pod względem wartości moralnych. Że nie jest bohaterem, pełnym doskonałości i szlachetności - to widać. Kim więc jest? Widocznie łajdakiem? Dlaczegoż łajdakiem? Dlaczegoż być tak surowym dla innych? Teraz u nas nie ma łajdaków: są ludzie prawomyślni, mili, a takich, którzy by wystawili swe fizjonomie na publiczne policzkowanie, znajdzie się może jakich dwóch, trzech, a i ci już mówią teraz o dobroczynności. Najwłaściwiej będzie nazwać go gospodarzem - nabywcą. Wszystkiemu winno nabywanie: z jego powodu powstały sprawy, które świat nazywa nie bardzo czystymi. Co prawda w takim charakterze jest już coś odpychającego i ten sam czytelnik, który na swej życiowej drodze będzie się z takim człowiekiem przyjaźnił, będzie się z nim dzielił chlebem i solą i mile będzie z nim spędzał czas, zacznie krzywo na niego patrzeć, jeżeli tamten zostanie bohaterem dramatu lub poematu. Lecz ten jest mądry, kto nie pogardza żadnym charakterem, lecz utkwiwszy w nim badawczy wzrok lustruje go aż do źródeł instynktu."

Nikołaj Gogol, Martwe dusze